Çocuklarda Dirsek Bölgesi Kırıkları

Dirsek bölgesi kırıkları çocuklarda sık görülen yaralanmalardır. Yaşa bağlı olarak kırığın oluştuğu kemik ve kemiğin bölgesi farklılık gösterir. Bu farklılığın en önemli nedenleri büyüme kıkırdağının yapısında meydana gelen değişiklikler ve çocuğun değişen aktivite düzeyi ile vücut yapısıdır.
Kırıklar en sık kol kemiği alt ucunda görülür (humerus alt ucu). Ön kol kemikleri olan radius ve ulna üst uç kırıkları humerus kırıklarından daha az görülür. Artan yaralanma şiddetiyle birden fazla kemik bölgede kırıklar görülebilir.

Düşmeler çocuklarda dirsek bölgesi kırıklarına en sık neden olan olaylardır. Koldan tutarak savurma, trafik kazları, ebeveyn ve akran şiddeti diğer kırık nedenleri arasındadır.

Çocuğumda Dirsek Bölgesinde Kırık Olduğunu Nasıl Anlarım?

Düşme veya diğer yaralanma olaylarından sonra dirsek bölgesinde ağrı ve şişlik ani veya bir gün içinde gelişebilir ve kırığa işaret eden önemli bulgulardır. Çok fazla yer değiştirmiş (oynamış) kırıklar özellikle kol kemiği alt uç kırıklarında gözle görülür şekil bozuklukları yapabilir. Az oynamış veya tam olmayan (ayrılmamış kırıklar; halk arasında çatlak denilen yaralanmalardır) kırıklarda şişlik ve ağrı daha az olabilir. Eklem hareketleri ağrılı hale gelir. Küçük çocuklar az oynamış kırıklarda hasarlı kollarını kullanmak istemezler ve her şeyi diğer elleriyle yapmaya çalışabilirler. Ağrı nedeniyle dirseklerini sabit tutarak hareket ederler. Çok şiddetli yaralanmalarda ayrılan kemik parça uçları deri üzerinde yaralar veya yara olmasa dahi çöküntü-çekinti (gamze) oluşturabilir.

Çocuğumun Dirseğinde Düşme Sonrası Şişlik Yoktu Ertesi Gün Şişlik Oldu, Kırık Olabilir mi?

Çocukların bir bölümü ayrılmamış kırıkların ağrılarını tolere edebilir. Kırığa rağmen kollarını azalmış da olsa kullanabilirler. Bu yüzden düşme sonrası aynı gün veya izleyen günlerde dirsek bölgesinde şişlik ve kolu az kullanma fark edildiğinde çocuk ortopedi yaklaşımı konusunda tecrübeli bir ortopedi uzmanının görüşü alınmalıdır.

 

Çocuğumda Humerus Suprakondiler Kırık Olduğu Söylendi Bu Ne Demek? Ne Yapmalıyım?

Kol kemiğinin ekleme yakın, orta bölümüne göre geniş alt ucu humerus suprakondiler bölgesi olarak bilinir. Kemiğin yapısal olarak burada çok ince olması kırıkların sıklıkla burada görülmesine neden olur. Yaralanmanın şiddetine ve çocuğun yaşına göre bu kırıkların önemli bir bölümü kabul sınırlarının ötesinde (fazla) yer değiştirmiş (oynamış) kırıklardır. Fazla oynamış kol kemiği alt uç kırıkları sıklıkla ameliyatla tedavi edilir. Belirli şartları sağlayan oynamamış veya az oynamış kırıklar alçı ile tedavi edilebilir. Çocuk suprakondiler humerus kırıkları ortopedik travma ve çocuk ortopedi tecrübesi fazla ortopedi uzmanlarınca tedavi edildiklerinde sonuçların daha iyi olduğu bildirilmiştir.
Humerus alt uç kırıklarından suprakondiler kırıklar yer değiştirme yönü ve miktarına göre sınıflanır.
Ameliyatlı tedavi gereken kırıklarda düzeltme sonrası tel ile sabitleme yapılır. Tel sayı ve şekli farklı olabilir

Humerus Suprakondiler(kol kemiği alt uç) Kırıklarının Riskli Olduğu Söylendi, Riskler Nelerdir?

Büyük kısmı çok yer değiştirmiş olan humerus suprakondiler kırıklarında olay olduğu anda koldan aşağı inen damar ve sinirlerde baskıya veya keskin kemik uçlarının oluşturduğu hasara bağlı yaralanmalar olabilir. Damarlarda oluşan yaralanmalar dirsek altında beslenme sorunu oluşturabilir ve çok yüksek risklidir. Yapılan muayene ve gerekli görüldüğünde buna ek olarak istenecek görüntüleme yöntemleriyle damar yaralanması olup olmadığının araştırılması gerekebilir. Olay anında olmasa da damar ve sinir yaralanmaları artan şişliğin oluşturduğu baskıya bağlı olarak sonradan da ortaya çıkabilir. Bu yüzden çocuğun dikkatli takip edilmesi gereklidir.
Dirseğin iç yanından, önünden ve dış yanından aşağı doğru inen üç önemli sinir geçmektedir (sırasıyla ulnar, median ve radial sinirler). Kırığın yer değiştirme yönüne bağlı olarak bu sinirler ayrı ayrı veya birden fazlası aynı anda yaralanabilir. En sık iç ve dış taraftan geçen (ulnar ve radial) sinirler yaralanır. Çocuklar olayın ilk olduğu anda sinir muayenesi için yeterli uyumu gösteremeyebilirler ve yanıltıcı bilgiler alınabilir. Sinir muayenelerinin belirli aralıklarla tekrarlanması daha doğru bilgi verir. Sinir yaralanmaları sıklıkla gerilmeye bağlıdır ve bir süre içinde düzelebilir. Bu süre 3 aya kadar uzayabilir. Ciltte açık yaralarla birlikte bu bölgedeki sinir çalışması bozulmuşsa kendiliğinden düzelme ihtimali daha azdır.

Çok yer değiştirmiş kırıklarda daha sık görülen ancak tüm humerus suprakondiler kırıklarda olabileceği kabul edilen şişlik ve baskıya bağlı özel bir durum olan “kompartman sendromu” şiddetli ağrı, el ve parmakları oynatamama şeklinde belirti verir. Uzun süreli baskı kas, sinir ve damarlarda yetersizlikler oluşturur. Kas ve sinirlerdeki uzun baskı sonucu hareket kaybı kalıcı olabilir ve ciddi bir durumdur.

Dirsek çevresindeki içi sıvı veya bazen kan dolu kabarcıklar (büller) ileri şişlik ve dolaşım bozukluğunun bir işaretidir. Kompartman sendromu riski açısından uyanık olunmalıdır.
Her kırıkta olduğu gibi humerus suprakondiler kırıklarında da yanlış kaynama olabilir. Tedavinin başında yeterli şekilde duran kırığın tedavi sürecinde yer değiştirmesi mümkündür. Bu yüzden önerilen kontrol sıklığında doktorunuzun tavsiye edeceği kontrol işlemlerini yaptırmanızda fayda olacaktır. Yanlış kaynamaların bir bölümü dirsekte sorun çıkartmasa da büyüme ile birlikte ilerleyici şekil bozukluğu ve farklı eklemlerde hareket değişikliklerine neden olabilir.

Çocuğumda Humerus Suprakondiler Kırık Oldu ve Alçı Yapıldı. Alçılı Tedavinin Riskleri Var mı?

Oynamamış veya az oynamış humerus suprakondiler kırıkları alçı ile tedavi edilebilir. İlk yapılan alçı atel (yarım alçı) şeklinde olabilir ve sonrasında tam alçıya geçiş yapılabilir. Humerus alt uç kırıkları sonrasında dirsekte şişlik ilk iki gün artabilir. Artan şişlik sıkı alçı veya yarım alçıdaki sıkı sargılar nedeniyle dirsek bölgesinde damar ve/veya sinirler üzerinde baskı oluşturarak geçici veya kalıcı olabilen işlev kayıplarına neden olabilir. Bu yüzden el parmaklarında dolaşım ve sinirlerin kontrolünün nasıl yapılacağını size mutlaka anlatan doktorunuzu dikkatle dinleyip bu kontrolleri özellikle ilk gün 2-3 saatte bir tekrarlamanızda fayda olacaktır. Şüpheli bir durum fark ettiğinizde erken biçimde tekrar doktorunuzla görüşmeniz kalıcı olabilecek işlev kayıplarını önleyebilmek için çok önemlidir. Alçı tedavisi genellikle 3-4 hafta kadar sürer ve sonrasında dirsek hareketlerine izin verilir. Çocuklarda alçı sonrası eklem hareket kısıtlılığı sık değildir. Ancak yine de önerilen hareket egzersizleri iyi yapılmadığında geçici veya kalıcı hareket kısıtlılığı söz konusu olabilir.

Suprakondiler humerus kırığı için ameliyat edilen çocuğumun alçı ile tedaviye devam etmesi gerekir mi?

Çocuklarda humerus alt uç kırıklarının ameliyatlı tedavisinde kırık düzeltilir ve tellerle tutturulur. Bu teller ince ve narin tespit araçları olduğu için çocuklarda ameliyat sonrası 3 hafta kadar yarım alçı kullanımı normaldir. Kırığın durumuna ve tespitin sağlamlığına göre doktorunuz bu sürede değişiklik yapabilir. Teller genellikle 3 veya 4. haftada anesteziye gerek olmadan basit bir şekilde çıkartılır. Kırıktaki kaynamanın durumuna göre teller çekildikten sonra askı veya kısa süreli yarım alçı ile tedaviye devam edilir.

Çocuk Suprakondiler kırıklarının ameliyatı açık olarak mı yapılır?

Eğer kırığın olmasından sonra çok fazla süre geçmediyse, aşırı yer değiştirmiş kırık uçları arasında yumuşak dokular dediğimiz kemik zarı (periost), kas,veya sinir-damar yapıları girmediyse anestezi altında ciltte kesikler yapılmadan “kapalı düzeltme” dediğimiz işlemle kırık düzeltilebilir. Ameliyathanede röntgen kontrolü sonrası düzeltmenin istenilen şekilde yapılabildiğine kanaat getirilirse yine ciltte kesik yapmadan teller kırığı tutacak şekilde yerleştirilebilir. Ancak istenilen düzeltme elde edilemediğinde kırığın istenilen hale getirilebilmesi için cilt kesileri yapılarak açık ameliyat yöntemi de kullanılabilir. Açık ameliyatlar doktorunuzun tercih edeceği yönde yapılan kesilerle yapılabilir. Damar sorunu olan kırıklarda doğrudan açık ameliyat kararı alınabilir.

Ameliyat sonrasında çocuğumda önceden olmayan bir sinir sorunu oluştu, bu sorun nasıl tedavi edilir?

Ameliyat sonrası sinir sorunları suprakondiler humerus kırığı cerrahisi sonrası görülebilir. Bunların çoğu tellerin sıkıştırmasına bağlıdır. Çoğu zaman neden olduğu düşünülen tel çıkarılır. Ancak doktorunuz bu tellerin çıkarılmasında sakınca görebilir ve teller yerinde tutularak sinirdeki durumun düzelip düzelmeyeceği takip edilebilir. Sinir sorunlarının düzelmesi 4-6 aya kadar uzayabilir. Tecrübeli doktorunuzun size bu konularda baştan bilgi vermesi izlem süresince olabilecekleri baştan bilmeniz açısından önemlidir.
Suprakondiler humerus kırığı sonrası çocuğumun dirseği tam açılmıyor ve tam kapanmıyor. Bu durum düzelir mi? Fizik tedavi gerekir mi?
Kırığı oluşturan gücün büyüklüğü, tedavi sırasında yapılan düzeltme hareketleri dirsek çevresindeki dokuların bir miktar sertleşmesine neden olabilir. Ancak çocuklarda hareketler genellikle tellerin çekilmesini izleyen 2 ay içinde tamamen düzelir. Sıklıkla fizik tedavi gerekmez. Uygulanacak fizik tedavi hareketlerin geri kazanılması için gereken süreyi kısaltır. Ameliyat sonrası iki ay geçmesine rağmen hareketler istenen kadar düzelmediyse doktorunuzun önereceği şekilde tedaviye devam edilmesinde fayda olacaktır.

Çocuğumun kolu ameliyattan sonra açılı kaynadı. Bu düzelir mi? Tedavi gerekir mi?

Humerus suprakondiler kırıklarının hem ameliyatsız hem ameliyatlı tedavilerinden sonra yanlış kaynama gelişebilir. Çocuğun yaşına, yanlış kaynamanın açısal derecesine, dirsekteki hareket miktarına göre bir bölüm yanlış kaynamalar zaman içinde izleme şeklinde olduğu haliyle izlenebilir. İleri şekil bozukluğu yapan, dirsekteki hareketleri kısıtlayan fazla miktardaki yanlış kaynamalarda ameliyatla düzeltme gerekebilir.

Çocuğumun kol kemiğinin alt ucunda kırığı varmış ama suprakondiler humerus kırığı değil. Humerus alt ucunda başka hangi kırıklar olur?

Humerus alt ucunda kemiğin büyüme kıkırdağının dış tarafındaki bölüm (lateral kondil), iç tarafındaki bölüm (medial kondil), dirsek iç tarafta bağ ve kasların yapıştığı küçük çıkıntı (medial epikondil) ve dış tarafa eklem içindeki yuvarlak bölüm (kapitelum) çocuklarda humerus alt ucunda görülebilen diğer kırıklardır.
Lateral kondil ve kapitelum kırıkları özellikle yaş küçüldükçe tanı konması zorlaşan, iyi tanınmaz ve uygun tedavi edilmezse dirsekte şekil bozukluğu, kaynama sorunu ve hareket kısıtlılığı yapabilen kırıklardır ve dirsek dış tarafında şişliği ile ağrısı ola çocuklarda çok dikkat gerektiren yaralanmalardır.
Medial kondil kırıkları diğer kırıklara göre daha az sıklıkta görülür ve yer değiştirme miktarı arttıkça cerrahi (ameliyat) ile tedavi önerilen kırıklardır.
Medial epikondil kırıkları el parmakları ve el bileğini büken kaslar ile dirsek iç yan bağının yapılma yeridir ve el üzerine düşme ile görece zayıf bu kemik bölgede ayrılmış kırıklar görülebilir. Dirseğin iç tarafında belirgin şişlik olur. Medial epikondil kırıklarının dirsek çıkığı ile birlikte olma ihtimali fazladır. Bazen dirsek kendiliğinden yerine oturur ancak bu küçük kemik parça eklem içinde sıkışıp kalabilir. Eklem içine sıkışmış medial epikondil kırıkları genellikle ameliyatlı tedavi gerektirir.

Çocuklarda görülebilen humerus alt uç kırıkları dışındaki kırıklar hangileridir?

Ön kol kemiklerinden radiusun humerus alt ucu ile eklem yapan üst bölünde düşme sonrası kırıklar olabilir. Çocuklarda kemiklerin esnekliği nedeniyle bu kırıkların bir bölümü bükülme tarzında ve ayrılmamış kırıklardır. Radius üst ucunun büyüme kıkırdağı da görece zayıf bağlantısı nedeniyle düşme sonrası kırıkların görülebildiği bir bölgedir. Büyüme kıkırdağı (epifiz) kırıkları ve radius boyun kırıkları için çocuğun yaşına bağlı olarak kabul edilebilecek yer değiştirme miktarı farklıdır. Özellikle 3 yaştan küçük çocuklarda neredeyse 40 derecelik açısal yer değiştirmeler zaman içinde mükemmel sonuçla iyileşir. Bununla birlikte 8 yaş üzerindeki çocuklarda kabul edilebilecek yer değiştirme miktarı azalır.
Dirsek bölgesinde kırık görülebilecek diğer bir yer de ulna kemiğinin üst kısmıdır. Eklem yakın olekranon denilen ulna bölümü kırıkları çocuklarda sık değildir. Bu kırık görüldüğünde mekanizma iyi sorgulanmalı, basit sebeplerle oluştuğuna kanaat getirilirse kemiğin zayıflığı ve kolay kırıklmasına neden olabilecek bazı özel hastalıklar araştırılmalıdır. Halk arasında cam kemik hastalığı olarak bilinen osteogenezis imperfekta hastalığının hafif tiplerinde olekranon kırıklarının hastalığın işaretlerinden biri olabileceği akılda bulundurulmalıdır.

Dirsek bölgesi çocuklarda kırıkların nadir olmadığı, özellikle oyun çağı ile birlikte aktivitenin artmasıyla görülme sıklığının arttığı bilinen bir bölgedir. Dikkatli ilk muayene ve yakın takip bu kırıkların tedavisinde istenmeyen olaylardan (komplikasyon) sakınmanın en önemli şartıdır. Çocuk dirsek kırıklarının çocuk ortopedi yaklaşımını iyi bilen ortopedik travma konusunda tecrübeli kişiler tarafından tedavi edilmesi önerilir.