Alt Ekstremite Rotasyonel Sorunları

(vücudun alt tarafındaki dönüklük sorunları)

Alt ekstremite rotasyonel sorunları nasıl fark edilebilir?

Kendilerini içe veya dışa basma olarak gösteren dönüklük farklılıkları her yaşta çok sık görülür. Özellikle çocukların yürümeye başlamasıyla birlikte aileler içe veya dışa basarak yürüme fark ederek doktora başvurabilirler.

Rotasyonel farklılıklar ne gibi yakınmalar (şikayet) oluştururlar?

Hayatın ilk 7-8 yılında kendiliğinden önemli bir kısmı düzelen bu dönüklük farklılıklarının çoğu görüntü dışında belirgin bir yakınma oluşturmaz. Çok fazla dönüklük olduğunda, her iki taraf arasında belirgin fark olduğunda görsel olarak şikayet oluşturabilirler. İleri dereceli dönüklüklerde ayakların birbirine veya yere takılması sonrasında sık düşmeler de bir başvuru yakınması olabilir. Dışa basma şeklinde fark edilen dışa dönüklük sorunlarında ayaklarda düz tabanlık görüntüsü veya şekil farklılığı oluşabilir. Dönüklüklerin oluşturduğu mekanik değişiklikler ani hızlanma ve zıplama içeren yoğun aktivitelerde istenilen başarının sağlanamamasına neden olarak zaman zaman özellikle çocukluk çağında farklı sorunları beraberinde getirebilir.
Alt ekstremite rotasyonel farklılıkları neden ve hangi bölgelerde olur?
Rotasyonel şekil farklılıklarının bilinen bir nedeni yoktur. Ailesel yatkınlık söz konusudur. Kas dengesizliği olan çocuklarda giderek artan dönüklükler oluşabilir. Alt ekstremitelerdeki dönüklükler uyluk kemiği (femur), bacak kemiği (tibia), topuk kemiği (kalkaneus) veya ayaktaki diğer kemiklerden kaynaklanabilir. Zaman zaman bir kemikteki belirgin dönüklük diğer kemiklerde büyüme sırasında farklı şekil değişikliklerinin oluşmasını tetikleyebilir.

Alt ekstremite rotasyonel sorunlarında muayenede nelere dikkat edilir?

İçe veya dışa basma yakınmasıyla başvuran her kişide omurga, bacak boy uzunlukları, eklemlerin hareket açıklıkları, yürüme ve eklemlerle vücut bölümlerinin birbirleriyle olan uzaysal ilişkileri değerlendirilir.

Alt ekstremite rotasyonel sorunlarında hangi radyolojik yöntemlerle değerlendirme yapılır?

Muayene sırasındaki bulgulara göre tedavi planlanan kişilerde radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Düz filmlere ek olarak kemiklerdeki dönüklükleri en iyi değerlendiren bilgisayarlı tomografi tetkikinden sıkça faydalanılır.

Alt ekstremite rotasyonel sorunları nasıl tedavi edilir?

Yakınma oluşturan ve düzeltme gerektiren dönüklük farklılıklarında ameliyatsız tedaviler başarılı değildir. Genellikle farklılığın sebebi olduğu saptanan kemiğin şeklini değiştiren ameliyatlı tedavi yöntemlerine başvurulur. Şekil farklılığının yeri, büyüklüğü, kişinin yaşı ve günlük yaşam ihtiyaçları değerlendirilerek kişiye özel bir tedavi planı oluşturulur. Dönüklük kemik cerrahi yöntemle kesilip (osteotomi) istenilen düzeltme elde edildikten sonra seçilen yöntemle tekrar tutturulması (fiksasyonu) ile düzeltilmiş olur. Kişinin yaşı, düzeltmenin uygulandığı kemik, osteotomi yöntemi ve tespit yöntemine bağlı olarak düzeltme işlemi sonrası erken dönemde, genellikle 2-3. günden itibaren eklem hareketlerine başlanır ve yine kişiye özel bir değerlendirme ile nasıl basılacağı kararlaştırılır. Osteotomi sonrası kemik iyileşmesi genel olarak 6-10 hafta kadar sürer. Bu süre için de koltuk değneği ile koruma sağlanır ve izin verilen kadar yük verme ile yürünür. Grafi kontrollerinde kemikte iyileşme görüldükten sonra koruma azaltılır.

Düzeltici işlemlerin komplikasyonları varmıdır?

Kaynama gecikmesi, kaynamama ve enfeksiyon nadir görülen istenmeyen ameliyat sonrası olaylardır. Kaynama gecikmesi ile ostetomi tespitinde kullanılan cihazlarda gevşeme veya kırılma (implant yetmezliği) ihtimali olabilir. Nadiren kaynamanın sağlanması veya tespit cihazlarının kuvvetlendirilmesi/değiştirilmesi için ikinci ameliyat gerekebilir.
Alt ekstremite rotasyonel sorunlarının büyük bölümünde müdahaleci tedavi gerekmez. Şikayet varlığında en geçerli yöntem kemiğin şeklinin ostetomi ile düzeltilmesidir. Osteotomi ve tespiti kırık tedavisinden farklı teknik ve yaklaşımlar gerektirebilir. Düzeltici işlemlerin sonuçlarını etkileyen önemli faktörlerden biri iyi bir planlama ve işlemi gerçekleştiren ekibin tecrübesidir.
Prof. Dr. Bülent Dağlar