Çocuklarda Görülen Kemik Çıkıntılar
Çocukların özellikle 6 yaş altındaki çocukların büyük bölümünde kas ve cilt altı yağ dokusunun genellikle az olması kemik çıkıntıların kolaylıkla görülmesini veya elle kolay hissedilmesine imkan verir. Bu çıkıntılar zaman zaman aileleri endişelendirir ve doktor başvurusu nedeni olur.
Çocuklarda Kemik Çıkıntıların Sık Nedenleri Nelerdir?
Eklem çevresinde kemiklerin genişleyen bölümleri fark edilebilir çıkıntı nedeni olabilir. Kemiklerin normal yapılarındaki eklem çevresi genişlemelerinde genellikle ağrı, takılma veya atlama hissi gibi şikayetler olmaz. Elle muayenede bu çıkıntılar düzgün yüzeyli, sabit ve genellikle sürekli aynı şekil ve boyuttadır.
Yine eklemlere yakın kemiğin genişleme şeklinden farklı, genellikle küçük, sabit, hareketle etraflarında atlama hissi alınabilen dokunmayla hassasiyetleri fazla olmayan sert çıkıntılar kıkırdak şapkalı kemik çıkıntıları olan osteokondromlar olabilir. Genellikle tek bir bölgede olan osteokondromlar birden fazla gölgede de olabilir. Zaman zaman artan aktivite ile çevre dokularda irritasyona bağlı ağrı veya şişlik oluşturabilirler. Bu ağrılar dinlenme ve soğuk uygulama ile kısa sürede geçer. Osteokondromlar bazen çift kemikli eklemlerin olduğu bölge yakınlarında yerleştiklerinde (el bilek, ayak bilek) hareket kısıtlılıklarına neden olabilirler. Osteokondromlar hızlı büyümez ancak çocuğun büyümesiyle birlikte boyutlarında artış olabilir.
Şekil 1 Tibia üst uçta osteokondrom çıkıntısı
Şekil 2 Femur alt uçta osteokondrom çıkıntısı
Kırıklar sonrası iyileşme dokusu bölgede kemik çıkıntı şeklinde belirgin olabilir. Kırık iyileşmesi sonrası oluşan kemik çıkıntılar genellikle düzgün yüzeylidir ve kırık iyileşmesinin ilk aylarından sonra büyümezler. Aylar içinde boyutlarında küçülme fark edilebilir.
Büyük tendonların yapışma bölgelerinde spor aktivitesi yapan çocuklarda çekinti zedelenmelerine bağlı kemik çıkıntılar oluşabilir. Bu çıkıntılar sıklıkla hassas olsalar da basit lokal tedavilerle ağrı ve hassasiyetleri giderilebilir.
Şekil 3 osgood Schaletter Hastalığında tibia üst uç önündeki kemik çıkıntı
Kemik yüzeyi veya kemik içinden köken alan tümörler de kemik çıkıntılar şeklinde belirti verebilir. Özellikle hızlı büyüyen, ağrı şikayeti sürekli olan, ağrısı giderek artan, gece ağrısı belirginleşen kemik çıkıntıların kötü huylu olma ihtimalleri vardır.
Şekil 4 Tibia kemiğinde kötü huylu tümöre bağlı kemik çıkıntı
Çocukta Kemik Çıkıntı Varlığında Ne Zaman Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanına Başvurulmalıdır?
Daha önce olmayan bir kemik çıkıntı fark edildiğinde büyüme hızı, ağrılı olup olmadığı, hareketlere engel olup olmadığı değerlendirilmelidir. Hızlı büyüyen, ağrı şikâyeti sürekli olan, ağrısı giderek artan, gece ağrısı belirginleşen, üzerine yük verilemeyen, hareketleri azaltan veya engelleyen kemik çıkıntıların çok fazla vakit geçirmeden ortopedi ve travmatoloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi önerilir.
Kemik Çıkıntı Nedeniyle Başvurduğunuzda Neler Yapılır?
İlk başvuruda en önemli bilgiler sizden alınan öykü ve elle muayene bilgileridir. Kemik çıkıntılı çocuklar özellikle de ağrı ve/veya hareket kısıtı ile başvurduğunda sıklıkla düz filmler ile değerlendirme de bu bilgilere ek önemli bulguları ortaya koyar. Sıklıkla iyi huylu olan kemik çıkıntılarda düz grafiler sonunda edinilen bilgiler başlangıç tedavi ve izlemi için yeterli bilgiyi sağlar. Kemik çıkıntıların yapısı ile ilgili ek bilgiler gerektiğinde bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans inceleme bölgesel yapılar ve çıkıntının yapısı ile ilgili birçok değerli ek bilgi veren tetkiklerdir. Çıkıntının biyolojik davranışı ve iskelet sistemindeki başka bölgelerde olup olmadığının değerlendirilmesi için sintigrafi tetkiki gerekli görülebilir.
Çocuklarda Kemik Çıkıntıların Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çocuklarda kemik çıkıntıların büyük bölümü basit şekilde izlenir. Eklem hareket kısıtlılığı yapmayan, hızlı büyümeyen, bulunduğu bölgede şekil bozukluğu yapmayan öykü ve muayene ile iyi huylu olduğuna kanaat getirilen çıkıntılarda belirli sürelerle tekrar değerlendirme önerilebilir. Bu tekrar değerlendirmeler sadece muayene ile olabilir veya grafiler tekrar edilebilir. Hareket kısıtı, şekil bozukluğu yapan iyi huylu kemik çıkıntıların çıkartılması önerilebilir. Hızlı büyüyen, ağrı şikayeti sürekli olan, ağrısı giderek artan, gece ağrısı belirginleşen, üzerine yük verilemeyen, hareketleri azaltan veya engelleyen kemik çıkıntıların tedavisi için biyopsi veya çıkıntının tamamen çıkarılması önerilebilir.
Sağlıkla ve bilgiyle kalın.
Prof. Dr. Bülent Dağlar